Wyjaśnienia URE - audyt energetyczny w dużych przedsiębiorstwach

W lipcu 2017 roku Urząd Regulacji Energetyki opublikował na swojej stronie dokładne wyjaśnienia kryteriów jakimi należy się kierować przy określaniu przedsiębiorstw zobowiązanych do przeprowadzenia audytu energetycznego. Zgodnie z  Art. 36 i 37 ustawy o efektywności energetycznej z dnia 20 maja 2016 roku (tekst jednolity Dz.U. z dnia 29 listopada 2021 r. poz. 2166) obowiązkowi takiemu podlegają duże przedsiębiorstwa. Mimo wielu wątpliwości  i rozpoczęcia drugiego czteroletniego cyklu przeprowadzania audytów, od czasu opublikowania tych wyjaśnień do dnia dzisiejszego t.j. 19-07-2022 r. nie ukazały się żadne dodatkowe.  W rozbudowanej tabelce podano wszystkie kombinacje 3 podstawowych kryteriów: wielkości zatrudnienia, sumy aktywów bilansu i rocznego obrotu netto. Z tabelki wynika, że jeśli Twoje przedsiębiorstwo spełniało kryterium zatrudnienia, czyli zatrudniało  w roku 2014 i 2015 ponad 250 pracowników (L.p. 1), to nie ma sensu dalej analizować kryteriów finansowych. Miałeś obowiązek do 30-09-2017 roku przeprowadzić audyt energetyczny przedsiębiorstwa. Jeśli jest inaczej to sprawdź, które kryteria i w jakich latach przekroczyła Twoja firma. Jeśli choć w jednym roku roczny obrót i suma aktywów przekroczyły jednocześnie podane liczby to również musisz wykonać audyt. Poniżej tabela przeliczona z euro na złotówki: 

Uwagi:
1. Podane powyżej kwoty zostały wyliczone na podstawie  kursu NBP z 31-12-2015 r.: np. 50 ml € x 4,2615 zł/€ = 213,075 ml zł
2. URE nie precyzuje jak postępować gdy przekroczenie w/w wartości granicznych nastąpi w innych latach niż 2014-2015. Można domniemywać, że należy wtedy przeliczyć podane w euro wartości po aktualnym kursie.

Ponadto wyjaśnia kwestie obowiązkowych audytów w przypadku:

• Badanie powiązań kapitałowych na potrzeby ustalenia, czy podmiot posiada status „dużego" przedsiębiorcy.

Przepisy ustawowe nie nakazują badania powiązań między przedsiębiorcami (spółkami kapitałowymi), w celu ustalenia podmiotów zobowiązanych do przeprowadzania audytów energetycznych w kontekście spełnienia kryterium dużego przedsiębiorcy.

Odnosząc się do rozbieżności w definiowaniu pojęć mikroprzedsiębiorcy, małego lub średniego przedsiębiorcy w art. 104-106 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz w załączniku do Zalecenia Komisji 2003/361/WE z dnia 6 maja 2003 r. - dalej: „Zalecenie”, należy stwierdzić, że Zalecenie to było wydane w związku z przyznawaniem pomocy publicznej małym lub średnim przedsiębiorcom (MŚP). W praktyce jednak prawodawstwo unijne często powołuje się na to Zalecenie przy innych kwestiach, w tym właśnie w definicji zawartej w art. 2 pkt 26 dyrektywy 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej, wprowadzającej obowiązek audytu energetycznego.

W przedstawionej Prezesowi URE opinii Ministerstwa Energii, wskazano iż: „Z prawnego punktu widzenia Zalecenie nie jest wiążące, zatem ustawodawca krajowy ma dowolność przy korzystaniu z niego, jeżeli jednak chce to zrobić, to treści zawarte w Zaleceniu musi wpisać do ustawy. Zalecenie bowiem nie jest wiążące dla państw członkowskich, ani tym bardziej nie ma skutku bezpośredniego. Musi zatem być implementowane do ustawodawstwa krajowego. (…) Przepis w art. 36 ustawy, określający jaki przedsiębiorca musi sporządzić audyt energetyczny, odwołuje się do ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej nie przewiduje zaś trzeciego kryterium, czyli związanego z powiązaniami osobowymi bądź kapitałowymi przy ustalaniu, jakie przedsiębiorstwo jest MŚP. Owszem kryterium to było początkowo zawarte w art. 108 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej - przepis ten jednak został uchylony od 1 stycznia 2005 r. Wydaje się zatem uzasadniona wykładnia przepisów stanowiąca, iż polski ustawodawca wyraźnie zrezygnował ze stosowania trzeciego kryterium.”.

• Sposób obliczania średniorocznego zatrudnienia na potrzeby ustalenia statusu dużego przedsiębiorcy.

Zasady obliczania średniorocznego zatrudnienia zawarte zostały w art. 109 ust. 1 i 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Zgodnie z treścią tego przepisu, średnioroczne zatrudnienie określa się w przeliczeniu na pełne etaty. Przy obliczaniu średniorocznego zatrudnienia nie uwzględnia się pracowników przebywających na urlopach macierzyńskich, urlopach na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopach ojcowskich, urlopach rodzicielskich i urlopach wychowawczych, a także zatrudnionych w celu przygotowania zawodowego. Powołany przepis odnosi się do zatrudniania pracowników, czyli osób posiadających status pracownika w rozumieniu przepisów prawa pracy. Wskazać przy tym należy, że Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady „Wdrażanie dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej - wytyczne Komisji”  z dnia 6 listopada 2013 r. COM(2013) 762 w pkt 3.4. Wytyczne dotyczące art. 8 (Audyty energetyczne i systemy zarządzania energią) stwierdza: „Jeśli chodzi o definicję „pracowników”, zastosowanie mają krajowe przepisy prawa pracy.”. Zatem przy wyliczaniu średniorocznego zatrudnienia zasadne jest kierowanie się przede wszystkim treścią definicji pracownika zawartą w art. 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 1666, z późn. zm.), zgodnie z którą jest to osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Osoby wykonujące pracę zarobkową w ramach innego stosunku prawnego niż stosunek pracy, przykładowo na podstawie umów cywilnoprawnych, nie powinny być zatem uwzględniane w tej kalkulacji. Dla celów badań statystycznych (wyliczanie przeciętnego zatrudnienia na potrzeby sprawozdań do Głównego Urzędu Statystycznego) wyróżnia się kilka metod określania przeciętnego zatrudnienia w poszczególnych miesiącach. W drodze analogii mogą więc one stanowić podstawę wyznaczania  średniorocznego zatrudnienia w celu ustalenia podmiotów zobowiązanych do sporządzenia audytu energetycznego. Jednocześnie, w związku z różnorodnością metod kalkulowania przeciętnego zatrudnienia, przedsiębiorca decyduje, którą metodykę kalkulacji przyjmie za właściwą oraz oddającą w najlepszy sposób faktyczny poziom zatrudnienia w ciągu roku.

• Wdrożenie przez podmiot zobowiązany systemu zarządzania energią certyfikowanego przez niezależny podmiot zgodnie z normą PN-EN ISO 50001.

Mając na uwadze treść art. 36 ust. 2 ustawy, możliwe jest zwolnienie przedsiębiorcy z obowiązku przeprowadzania, co 4 lata audytu energetycznego przedsiębiorstwa, z uwagi na wdrożenie systemu zarządzania energią lub systemu zarządzania środowiskowego - jeżeli w ramach tych systemów przeprowadzono audyt energetyczny przedsiębiorstwa.

Z analizy treści normy PN-EN ISO 50001 wynika, że norma ta nie definiuje pojęcia audytu energetycznego, a zamiast niego używa określenia przegląd energetyczny definiowany jako: „określenie wyniku energetycznego organizacji, oparte na danych i innych informacjach, umożliwiające zidentyfikowanie możliwości doskonalenia”, przy czym pod pojęciem wyniku energetycznego rozumie się: „mierzalne wyniki, związane z efektywnością energetyczną, wykorzystaniem energii i zużyciem energii”.

Opracowanie przeglądu energetycznego w ramach planowania energetycznego przedsiębiorstwa jest jednym z wymagań w ramach systemu zarzadzania energią.

Porównując treść normy PN-EN ISO 50001 z przepisami art. 36, 37 i 38 ustawy, wdrażającymi do polskiego porządku prawnego art. 8 i Załącznik IV dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2010/30/UE oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE (Dz. U. UE L 2012.315.1), można wykazać, że przegląd energetyczny i inne procedury przeprowadzane regularnie (przynajmniej raz w roku, co jest warunkiem bardziej rygorystycznym niż 4-letni cykl przewidziany w ustawie dla przeprowadzania audytu energetycznego przedsiębiorstwa) w ramach systemu zarządzania energią, odpowiadają swoim zakresem wymaganiom minimalnym audytu energetycznego przedsiębiorstwa wynikającym z przepisów ustawy.

W związku z powyższym:

• przedsiębiorcy posiadający system zarządzania energią certyfikowany przez niezależny podmiot zgodnie z normą PN-EN ISO 50001, którzy w ramach tego systemu przeprowadzają regularnie przeglądy energetyczne, są zwolnieni z obowiązku, o którym mowa w art. 36 ust. 1 ustawy, tj. przeprowadzania co 4 lata audytu energetycznego przedsiębiorstwa;
• przeglądy energetyczne przeprowadzane regularnie przez posiadaczy systemu zarządzania energią zgodnego z normą PN-EN ISO 50001 odpowiadają swoim zakresem wymaganiom minimalnym audytu energetycznego przedsiębiorstwa, o których mowa w art. 37 ustawy.
  

• Zakres audytu (w zależności od tytułu prawnego do nieruchomości).

Zakres audytu jednoznacznie określa art. 37 ust. 2 pkt 2 ustawy. Zgodnie z tym przepisem audyt energetyczny przedsiębiorstwa zawiera szczegółowy przegląd zużycia energii w budynkach lub zespołach budynków, w instalacjach przemysłowych oraz w transporcie, odpowiadających łącznie za co najmniej 90% całkowitego zużycia energii przez to przedsiębiorstwo. Z literalnego brzmienia powołanego przepisu wynika, że audyt energetyczny przedsiębiorstwa odnosi się do zużycia energii przez przedsiębiorstwo, przy czym należy mieć na uwadze, iż na fakt zużywania energii przez przedsiębiorstwo w budynku nie ma wpływu tytuł prawny, który stanowi podstawę do korzystania z niego. Natomiast sposób korzystania z budynku (czy z pomieszczeń znajdujących się w budynku) w oparciu o zawartą umowę, może mieć wpływ na zakres tego audytu. Należy w tym miejscu wskazać, że zgodnie z motywem 24 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012 „W przypadku dużych przedsiębiorstw audyty energetyczne powinny być obowiązkowe i regularne, gdyż w ich przypadku oszczędność energii może być znaczna. Audyty energetyczne powinny uwzględniać odpowiednie normy europejskie lub międzynarodowe, jak np. EN ISO 50001 (systemy zarządzania energią) lub EN-16247 -1 (audyty energetyczne) lub jeżeli obejmują audyt energetyczny, EN ISO 14000 (systemy zarządzania środowiskiem), a zatem powinny być zgodne z przepisami załącznika VI do niniejszej dyrektywy, ponieważ nie wykraczają poza wymogi tych odpowiednich norm.”. Z kolei treść ww. normy, która uzyskała status Polskiej Normy PN-EN 16247-1 (Audity energetyczne, Część 1: Wymagania ogólne) oraz PN-EN 16247-2 (Audity energetyczne, Część 2: Budynki) wskazuje, że audyt energetyczny  wykonywany jest na potrzeby organizacji, przez którą należy rozumieć osobę lub instytucję, która jest właścicielem, obsługuje, użytkuje bądź zarządza obiektem(-ami) audytowanym(i). Należy również wskazać, że zgodnie z pkt 5.1. normy PN-EN 16247-2 audytor energetyczny powinien określić wszystkie strony/organizacje i ich role w strukturze własności, zarządzaniu, użytkowaniu, obsłudze i utrzymaniu budynku oraz, odpowiednio, ich wpływy i interesy związane z wykorzystaniem i zużyciem energii, a następnie w zakresie i granicach audytu energetycznego należy określić jego zawartość, tj.:

1. które budynki z listy lub które części budynków;
2. które usługi energetyczne;
3. które systemy techniczne budynku;
4. które obszary i systemy na zewnątrz budynku;
5. które wskaźniki wyniku energetycznego można stosować, uznając je za odpowiednie dla audytu.

Należy również wskazać, że w Załączniku B normy PN-EN 16247-2 zawierającego przykłady stron audytu energetycznego w budynkach, jako możliwi odbiorcy audytu energetycznego wskazani zostali zarówno właściciele budynku, jak i najemcy komercyjni, natomiast z Załącznika E wskazującego „Przykłady wykorzystania energii w budynkach” wskazano w szczególności świadczenie usług zapewniających komfort (np. ogrzewanie, ciepła woda użytkowa, wentylacja itp.), działania prowadzone w budynku i użytkowanie domowych urządzeń elektrycznych wspierających te działania (np. urządzenia gospodarstwa domowego, komputer, urządzenia biurowe itp.).

• Obowiązek sporządzenia audytu przez podmiot leczniczy.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2016 r. poz. 1638, z późn. zm.) podmiotem leczniczym niebędącym przedsiębiorcą jest podmiot leczniczy wymieniony w art. 4 ust. 1 pkt 2, 3 i 7 ww. ustawy czyli:

• • samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej;
  • jednostki budżetowe, w tym państwowe jednostki budżetowe tworzone i nadzorowane przez Ministra Obrony Narodowej, ministra właściwego do spraw wewnętrznych, Ministra Sprawiedliwości lub Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, posiadające w strukturze organizacyjnej ambulatorium, ambulatorium z izbą chorych lub lekarza, o którym mowa w art. 55 ust. 2a ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 581, z późn. zm.);
  • jednostki wojskowe.
    
• Obowiązek sporządzenia audytu przedsiębiorstwa przez spółdzielnię mieszkaniową (czy spółdzielnia mieszkaniowa jest przedsiębiorcą).

Spółdzielnie mieszkaniowe nie są tworzone dla osiągania zysku. Ich zasadniczy cel został określony w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1222, z późn. zm.) jako zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych i innych potrzeb członków oraz ich rodzin, przez dostarczanie członkom samodzielnych lokali mieszkalnych lub domów jednorodzinnych, a także lokali o innym przeznaczeniu. Jednocześnie spółdzielnia może prowadzić również inną działalność gospodarczą na zasadach określonych w odrębnych przepisach i w statucie, jeżeli działalność ta związana jest bezpośrednio z realizacją celu, o którym mowa w ust. 1 (art. 1 ust. 6 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych). Spółdzielnia mieszkaniowa jest przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej i jeżeli spełnia przesłanki wymienione w art. 36 ust. 1 ustawy o efektywności energetycznej, należy do kategorii podmiotów zobligowanych do przeprowadzenia audytu energetycznego przedsiębiorstwa. audyt energetyczny przedsiębiorstwa odnosi się do zużycia energii przez dane przedsiębiorstwo. Należy przy tym mieć na uwadze, iż na ustalenie podmiotu faktycznie zużywającego energię w budynku, nie ma wpływu charakter tytułu prawnego, który stanowi podstawę do korzystania z niego (np. spółdzielcze prawo do lokalu). Spółdzielnia mieszkaniowa ma odrębną od jej członków podmiotowość prawną, w związku z czym zakres przeprowadzonego audytu energetycznego powinien uwzględniać budynki (części budynków), w których spółdzielnia mieszkaniowa będąca osobą prawną zużywa energię w ramach prowadzonego przedsiębiorstwa, nie zaś budynki w których energię zużywają jej członkowie, którym przysługują spółdzielcze prawa do lokalu.

• Obowiązek sporządzenia audytu przez uczelnię.

Zgodnie z art. 106 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. z 2016 r. poz. 1842, z późn. zm.) prowadzenie przez uczelnię działalności dydaktycznej, naukowej, badawczej, doświadczalnej, artystycznej, sportowej, rehabilitacyjnej lub diagnostycznej nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Jednocześnie art. 7 powołanej ustawy stanowi, że uczelnia może prowadzić działalność gospodarczą wyodrębnioną organizacyjnie i finansowo od działalności, o której mowa w art. 13 i art. 14, w zakresie i formach określonych w statucie. Mając zatem na uwadze fakt, że zgodnie z art. 4  ust. 1 ustawy o działalności gospodarczej przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest wskazany w tym przepisie podmiot prowadzący działalność gospodarczą, a prowadzenie przez uczelnie działalności wymienionych w art. 106 ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym nie jest klasyfikowane jako prowadzenie działalności gospodarczej, uczelnia wyższa - w zakresie podstawowej działalności związanej z kształceniem - nie jest zobowiązana do przeprowadzenia audytu energetycznego przedsiębiorstwa, o którym mowa w art. 36 ust. 1, albowiem przepis ten wprost odsyła do pojęcia przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (powyższe stanowisko potwierdza wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 marca 2016 r., sygn. akt I OSK 3133/14).

Artykuł opracowano na podstawie:

https://www.ure.gov.pl/pl/efektywnosc-kogenerac/efektywnosc-energetyczn/

 Jeśli Twoja Firma spełnia podane wyżej kryteria i jesteś zainteresowany zleceniem wykonania audytu energetycznego przedsiębiorstwa lub chciałbyś uzyskać więcej informacji na ten temat zadzwoń pod numer: 602231141.